Επί μήνες, το μέλλον του Κοσσυφοπεδίου ήταν αβέβαιο. Τον Μάρτιο, ο πρώην πρόεδρος της Φινλανδίας, Μάρτι Αχτισάαρι παρουσίασε στα Ηνωμένα Εθνη το σχέδιό του για την υπό όρους ανεξαρτησία της επαρχίας. Η Ρωσία παρενέβη για να αποτρέψει την εφαρμογή του και έκτοτε μεταχειρίζεται το Κοσσυφοπέδιο ως διαπραγματευτικό χαρτί στις συνδιαλλαγές της με τη Δύση. Το μήνυμα είναι ότι, παρότι το Κοσσυφοπέδιο περιβάλλεται από ευρωπαϊκά και ΝΑΤΟικά κράτη, η αναβιωμένη Ρωσία μπορεί να κινεί τα νήματα. Τώρα φαίνεται η πολιτική αυτή εκπυρσοκρότησε.
Το Κοσσυφοπέδιο έχει πληθυσμό δύο εκατομμυρίων ατόμων, το 90% των οποίων είναι Αλβανοί, οι οποίοι διεκδικούν την ανεξαρτησία εδώ και πολύ καιρό. Οι Σέρβοι ηγέτες το αποκλείουν, καθώς το Κοσσυφοπέδιο υπήρξε πάντα σερβική επαρχία και όχι γιουγκοσλαβική δημοκρατία πριν από τη διάλυση της χώρας. Η Σερβία έχει προτείνει ποικίλα σχέδια για την αυτονομία, προβάλλοντας τα παραδείγματα του Χονγκ Κονγκ ή των κατοικούμενων από Σουηδούς νήσων Αλαντ της Φινλανδίας. Οι Κοσοβάροι Αλβανοί τα απέρριψαν όλα. Οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου εκλήθησαν, στη συνέχεια, να μποϊκοτάρουν τις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου και από την πλευρά των Αλβανών μόνο το 40-45% προσήλθε στην κάλπη. Η εκλογή κερδήθηκε, με το 34% των ψήφων, από τον Χασίμ Θάτσι, τον πρώην πολιτικό ηγέτη των ανταρτών του Κοσσυφοπεδίου, οι οποίοι είχαν πολεμήσει κατά των Σέρβων την περίοδο 1998-1998. Ο κ. Θάτσι δήλωσε μετά τις εκλογές ότι θα ανακηρύξει την ανεξαρτησία, πάραυτα, την επομένη της 10ης Δεκεμβρίου, ημέρα κατά την οποία πρόκειται να κατατεθεί στα Ηνωμένα Εθνη η διπλωματική αναφορά για την πορεία των διαπραγματεύσεων, που εκλαμβάνεται ως η ύστατη προσπάθεια επίτευξης συμβιβασμού. Κατ’ ιδίαν, ο κ. Θάτσι διευκρίνισε ότι θα μπορούσε να περιμένει μέχρι την άνοιξη και ότι δεν θα πράξει τίποτε αν δεν συμβουλευτεί προηγουμένως τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς.
Πολλές κυβερνήσεις πλέον διερωτώνται εάν η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου είναι καλή ιδέα. Ορισμένοι φοβούνται ότι θα δημιουργήσει προηγούμενο για τα ζητήματα της Αμπχαζίας, της Τσετσενίας ή της Καταλωνίας. Αποσχιστές, από την Καταλωνία έως την Τσετσενία θα εκμεταλλευτούν το θέμα για να προωθήσουν τα αιτήματά τους, προβλέπουν όσοι ανησυχούν. Ο ίδιος ο πρόεδρος Πούτιν έχει θεσει το ερώτημα: «Εάν ο κόσμος πιστεύει ότι το Κοσσυφοπέδιο μπορεί να λάβει εγγυήσεις για πλήρη ανεξαρτησία γιατί τότε πρέπει να την αρνηθούμε στην Αμπχαζία ή τη Νέα Οσετία;» Το ίδιο ρωτούν και οι κάτοικοι αυτών των δύο θυλάκων, που περιλαμβάνονται στις τέσσερις αποκαλούμενες «παγωμένες εστίες κρίσεων», που εκκρεμούν από την εποχή της Σοβιετικής Ενωσης.
Οι θύλακες αποσχίστηκαν από τη Γεωργία, στη διάρκεια των πολέμων των αρχών της δεκαετίας του ’90, αλλά κανένα κράτος δεν έχει αναγνωρίσει την ανεξαρτησία τους. Οι άλλες δύο εστίες συρράξεων είναι η Υπερδνειστερία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Οι πρόεδροι τριών από αυτές τις περιοχές, που απολαμβάνουν τη ρωσική στήριξη, συναντήθηκαν πρόσφατα στην πρωτεύουσα της Αμπχαζίας, Σουχούμι. Η Αμπχαζία είναι τέλμα, το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών της είναι ερείπια. Σε αντίθεση με τα Βαλκάνια, δεν προσελκύει τη διεθνή προσοχή. Αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει, ελπίζει ο Μαξίμ Γκούνγια, ο Αμχπάζιος αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών. «Η Ρωσία μπορεί να μην θέλει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν τη θέλουμε και εμείς», σχολιάζει συνδέοντας, με εύλογο σκοπό, τα δύο ζητήματα. Ο κόσμος όμως είναι απίθανο να αναγνωρίσει την Αμπχαζία. Οι δυτικές κυβερνήσεις υποστηρίζουν την εδαφική ακεραιότητα της Γεωργίας ενώ η Ρωσία, σύμφωνα με Αμπχάζιο πολιτικό αναλυτή «ενδιαφέρεται για την Αμπχαζία μόνο όταν της χρησιμεύει ως διαπραγματευτικό χαρτί στη διαμάχη της με τη Γεωργία ή στο μεγάλο παιχνίδι με τη Δύση για το μέλλον της περιοχής».
«Οι νόμοι που θα ισχύσουν για το Κοσσυφοπέδιο θα ισχύσουν και στη Νότια Οσετία», επιμένει ο Αλαν Πλίεφ, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της επαρχίας. Αλλά η κατάσταση στην κάθε περιοχή είναι διαφορετική. Η Αμπχαζία έχει μόλις 200.000 κατοίκους. Πριν από τον πόλεμο, στις αρχές του ’90, μόλις το 18% εξ αυτών ήταν Αμπχάζιοι· ακόμη περιορίζονται στο 45% του πληθυσμού. Οι υπόλοιποι είναι Αρμένιοι, Ρώσοι και Γεωργιανοί. Αλλοι τουλάχιστον 200.000 Γεωργιανοί από την Αμπχαζία είναι σήμερα πρόσφυγες στη Γεωργία και είναι αμφίβολο εάν θα επιστρέψουν ποτέ στα σπίτια τους. Οι Γεωργιανοί κατηγορούν τους Αμπχάζιους για εθνικές εκκαθαρίσεις. Από την πλευρά τους οι Αμπχάζιοι ισχυρίζονται ότι διεκδίκησαν αυτά που έχασαν με τις απελάσεις στην Τουρκία κατά τον 19ο αιώνα και στη Σιβηρία κατά τον 20ό αιώνα.
Σήμερα η Ρωσία παρέχει χρηματική υποστήριξη στους Αμπχάζιους και τους Οσέτιους. Προσφέρει επίσης στρατεύματα και διαβατήρια. Αμφότερες οι περιοχές χρησιμοποιούν το ρούβλι. Το ρωσικό χρήμα ρέει, ειδικά στην Αμπχαζία. Τα ρωσικά διαβατήρια επιτρέπουν στους ντόπιους να ταξιδεύουν, αλλά επιτρέπουν και στη Ρωσία να ισχυριστεί ότι οι πολίτες της δέχθηκαν επίθεση σε περίπτωση που η Γεωργία επιχειρήσει να ανακαταλάβει τους θύλακες. Ετσι, ακόμη κι αν το Κοσσυφοπέδιο κηρύξει την ανεξαρτησία του, η ρωσική αναγνώριση μοιάζει απίθανη.
Η Νότια Οσετία είναι ένα μικρό κομμάτι γης με μόλις 50.000 κατοίκους στο ελεγχόμενο από τους Οσέτιους τμήμα της. Το μεγαλύτερο μέρος ελέγχεται από τους Γεωργιανούς. Συνδέεται με τη Ρωσία μ’ ένα τούνελ μέσα από τα βουνά και από την άλλη πλευρά προβάλλει η αυτόνομη ρωσική επαρχία της Βόρειας Οσετίας. «Ο στόχος μας είναι η ένωση με τη Βόρεια Οσετία», λέει ο Αλαν Πλίεβ, δημοσιογράφος. «Δεν ξέρουμε εάν αυτό θα γίνει στο πλαίσιο της ρωσικής ομοσπονδίας ή σ’ ένα χωριστό ενωμένο κράτος της Οσετίας». Ο αντιπρόεδρος της Βουλής, Γιούρι Ντζίτσογτι, είναι πιο επιφυλακτικός. «Θα προτιμούσα να υπάρχει μια ανεξάρτητη και ενωμένη Οσετία, αλλά αυτό σήμερα δεν είναι πιθανό. Είναι πιο ασφαλές να είσαι με τη Ρωσία. Ο βασικός στόχος του αγώνα είναι η ανεξαρτησία από τη Γεωργία».
Και αύριο;
Εάν η Ρωσία αναγνώριζε τους θύλακες, η απόφασή της θα μπορούσε να ενθαρρύνει και άλλες περιοχές της Ρωσίας που επιθυμούν με τη σειρά τους ανεξαρτησία. Αυτός είναι ο λόγος που η Ρωσία αποκλείεται να δράσει ακόμη κι αν το Κοσσυφοπέδιο αναγνωριστεί ευρέως. Οι Γεωργιανοί, όμως, δείχουν νευρικότητα. Ο Δαβίδ Μπάγκρατζε, υπουργός αρμόδιος για τον χειρισμό συρράξεων δηλώνει ότι εκείνο που τον ανησυχεί δεν είναι το Κοσσυφοπέδιο, αλλά «η κατάχρηση του Κοσσυφοπεδίου».
(απο τον The Economist)
